To starożytny hinduski system indywidualnego rozwoju. Słowo „yoga‘’ pochodzi od sanskryckiego rdzenia „yuj”, co znaczy „łączyć, kierować, skupiać uwagę”, ale też „jarzmo” oraz „powściągać”. W Polsce najbardziej rozpowszechniona jest praktyka Asan – gimnastycznych pozycji jogicznych, ale praktyka jogi obejmuje też inne obszary.
Ogłoszona przez Patanjalego w Yoga sutrach nauka jogi składa się z ośmiu części:
1. YAMA – podstawowe zasady moralne
2. NIYAMA – podstawowe założenia indywidualnej samodyscypliny
3. ASANA – pozycje jogi
4. PRANAYAMA – kontrola oddechu
5. PRATYAHARA – kontrola, panowanie nad zmysłami
6. DHARANA – koncentracja
7. DHYANA – medytacja
8. SAMADHI – owoc praktyki, stan nadświadomości
Rozwijanie praktyki powinno przebiegać stopniowo, łącząc poszczególne elementy. B.K.S. Iyengar osobom prowadzącym normalne życie świeckie w społeczeństwach zachodnich poleca rozwój czterech pierwszych stopni jogi. Umacniać się w moralnym życiu, samodoskonalić, zachować dyscyplinę, praktykę asan i pranayamy. Pozostałe części: powściągnięcie zmysłów, koncentracja, medytacja i stan samadhi wynikają z osiągnięcia perfekcji w pierwszych czterech.
YAMY I NIYAMY – uniwersalne zasady moralne, wskazówki dotyczące samodyscypliny i samodoskonalenia są niezbędnym fundamentem właściwej, przynoszącej korzyści praktyki. Rozwijanie w sobie 5 yam i niyam pozwala żyć w zgodzie i harmonii z otoczeniem i ze sobą.
YAMA – 5 podstawowych zasad moralnych
– ahimsa – niekrzywdzenie, nie używanie przemocy
– asteya – niekradzenie
– satya – prawda, życie w prawdzie
– brahmacarya – wstrzemięźliwość
– aparigraha – niegromadzenie
NIYAMA 5 podstawowych założeń indywidualnej samodyscypliny
– sauca – czystość
– santosa – zadowolenie, spokój
– tapas – zapał, wytrwałość, wysiłek
– svadhaya – obserwacja, badanie, samokształcenie
– isvara pranidhana – oddanie się, zrzeczenie
Asany – pomagają w rozwijaniu samoświadomości, oczyszczają ciało na fizjologicznym poziomie, dają siłę i zdrowie. Właściwa praktyka daje poczucie równowagi, odblokowuje ciało, uwalnia napięcia. Jest sztuką samoobserwacji, poznawania własnych ograniczeń i pracy z nimi na fizycznym poziomie – przygotowuje do pranayamy.
PRANAYAMA – ćwiczenia oddechowe integrujące ciało i umysł. Kontrola i różne sposoby oddychania dopełniają proces samooczyszczania i usuwania napięć z ciała.
Praktyka Pranayamy powinna nastąpić po osiągnięciu mistrzostwa w asanach (Yoga Sutry II, 49).
Ludzie zachodu skupiają się głównie na praktyce asan, jednak bez rozwijania innych stopni jogi nie doświadczymy wszystkich korzyści płynących z praktyki.